Testosteron to związek zaliczany do androgenów, główny męski steroidowy hormon. Jest on wytwarzany przez komórki jąder pod wpływem hormonu luteinizującego oraz w niewielkich ilościach przez inne narządy – korę nadnerczy, jajniki. Hormon ten pełni szereg funkcji, między innymi odpowiedzialny jest za kształtowanie cech płciowych Testosteron – normy: mężczyźni: 9,0–34,7 nmol/l (260–1000 ng/dl) kobiety: 0,52–2,43 nmol/l (15–70 ng/dl). Korzyści dla zdrowia z terapii testosteronem wskazywane przez EUA, AUA i Kliniki Mayo: poprawa wskaźników depresji oraz poprawa nastroju; zmniejszona śmiertelność z powodów kardiologicznych, mniejsza liczba incydentów U kobiet testosteron wpływa przede wszystkim na: poziom libido; pracę jajników. Poziom testosteronu jest cechą indywidualną. Zależy głównie od uwarunkowań genetycznych (w mniejszym stopniu czynników środowiskowych). Na poziom hormonu wpływa także wiek. Najwięcej testosteronu mają panowie w wieku od 20. do 30. roku życia. Home Włosy O łysieniu androgenowym u kobiet… tym razem całkiem prywatnie. Anonimowy dnia 24 października 2012 o 20:02 napisał: Do komentarza powyżej – w razie potrzeby kontaktu podaję gg 9906451. Ania. Odpowiedz. Anonimowy dnia 29 października 2012 o 23:13 napisał: to prawda, ja czekam na wyniki tarczycy w ciągu ostatnich lat 4 Podstawowym efektem zażywania boosterów testosteronu jest jego zwiększony poziom. To z kolei może sprzyjać lepszej regeneracji organizmu. Jest to szczególnie przydatne sportowcom i osobom narażonym na intensywny wysiłek fizyczny. Wyższy poziom testosteronu to również łatwiejszy proces budowania masy mięśniowej. Za dużo wytrzymałości, nie jest niczym dobrym dla Twojego testosteronu Unikaj chemikaliów zawierających ksenoestrogeny! Są to środki dodawane do kosmetyków, butelek plastikowych, szamponów, pasty do zębów – mogą powodować podobne działanie na układ endokrynny jak żeńskie hormony płciowe. 11 oznak niskiego poziomu testosteronu. Testosteron jest męskim dominującym hormonem, często nazywanym „najbardziej męskim z hormonów”. Jest niezwykle istotny dla budowy, struktury, siły i rozmiaru mięśni. Ma znaczący wpływ na libido, kondycję seksualną oraz zdrowie seksualne czy płodność. Nadmiar testosteronu może wystąpić zarówno u mężczyzn, jak i kobiet, u których fizjologicznie stężenie tego hormonu jest znacznie mniejsze. Zbyt wysokie stężenie testosteronu pociąga za sobą wiele negatywnych konsekwencji, w tym m.in. zaburzenia popędu płciowego czy płodności. Czy testosteron skraca życie? Jego naturalne wahania związane z wiekiem, nie powinny być przyczyną groźnych dolegliwości zdrowotnych. U mężczyzny, który przekroczył 30 rok życia, za normalne uznaje się roczne obniżenie poziomu tego hormonu o 1%. Stopniowy spadek poziomu testosteronu u mężczyzn wiąże się z andropauzą, czyli męską menopauzą. Wysoki poziom testosteronu przejawia się gęstym owłosienie na klatce piersiowej, brzuchu, nogach oraz przedramionach. Niestety, oznacza on również szybką utratę włosów na głowie – im wyższy poziom testosteronu, tym większa szansa na wystąpienie tzw. łysienia androgennego u mężczyzn w młodym wieku. Co zabija nasz testosteron? Iv9b. Poziom testosteronu, a wiek – tabele dostępne między innymi w Internecie jasno wskazuje na pewne zależności. Hormon ten u mężczyzn odpowiada za rozwój narządów płciowych, ton głosu oraz przyrost mięśni. Ponadto ma wpływ na owłosienie u panów, to wszystko jasno wskazuje, że testosteron jest najważniejszym męskim hormonem płciowym, podnosi jakość życia. Warto rozważyć poziom testosteronu, a wiek – tabela zakłada przedział wiekowy, całkowite stężenie testosteronu, wolne oraz SHBG. Najwięcej całkowitego testosteronu mają panowie w wieku od 25 do 43 lat, natomiast całkowitego mężczyźni od 35 do 44 testosteronu a wiek – tabela z danymiNajwyższy poziom testosteronu przypada na godziny od 6 do 13, jednak nie oznacza to, iż jest to najlepsza pora na trening. Dla wielu panów to nienajlepsza wiadomość, ponieważ to właśnie poranne ćwiczenia wykonuje się najchętniej. Okazuje się, że to wieczorne ćwiczenia są najprostszą drogą do zbudowania suchej masy mięśniowej. Głównym założeniem jest to, że po skończeniu 25 lat poziom testosteronu ulega obniżeniu. Wśród objawów znajduje się na przykład rosnący brzuszek, zaokrąglenie bioder, zmniejszenie ochoty na seks oraz częste poczucie zmęczenia i ogólne testosteronu w zależności od wiekuJeśli chodzi o normy testosteronu w zależności od wieku, to są one zdecydowanie mniejsze po ukończeniu 25 lat. Jednak nie spadają do zera, obniżenie stężenie hormonu jest całkowicie normalne, dlatego nie trzeba się tym martwić. Normy testosteronu w zależności od wieku obejmują zakres od 174 do 792 pmol/l, jeśli chodzi o wolny. Natomiast całkowity kształtuje się trochę inaczej, ponieważ zakłada przedział od 9,0 do 34,7 nmol/l. Poziom testosteronu jest badany najczęściej podczas starań o ciążę, gdy pojawiają się trudności z poczęciem dziecka, partnerzy powinni się poziom testosteronu u 30-latkaDość często niski poziom testosteronu u 30-latka jest związany z prowadzeniem niezdrowego stylu życia. Wywołuje to wiele skutków ubocznych, również tych w sferze seksualnej, maleje ochota na zbliżenia intymne, zmniejsza się objętość mięśni. Przejściowo niski poziom testosteronu u 30-latka może być spowodowany infekcjami o podłożu neurologicznym, endokrynologicznym, układu pokarmowego. Ponadto wpływ na obniżenie stężenia tego hormonu ma przebieg leczenia nowotworów, czyli chemioterapia oraz radioterapia. Wpływ na niski poziom testosteronu ma ponadto otyłość, urazy jąder i zażywanie zbyt dużych dawek testosteronu u 60-latkaPrzyjmuje się, że wiek 60 lat u mężczyzn rozpoczyna okres starzenia się, oczywiście jest to umowna granica. Poziom testosteronu u 60-latka nie jest wysoki, ale zaczyna spadać już dużo wcześniej, zatem już wiek 45 lat jest okresem, kiedy występują niedobory w hormonach. Wraz z niższym poziomem testosteronu u 60-latka zmniejsza się tkanka mięśniowa, miejsce której zajmuje tkanka tłuszczowa. Postępująca degeneracja niektórych naczyń krwionośnych prowadzi do diagnozowania takich chorób jak miażdżyca, osteoporoza, czy nadciśnienie tętnicze. To z kolei podwyższa ryzyko zawału serca, zatoru, kobiecy – normaPoza męskim istnieje także testosteron kobiecy, norma tego hormonu wynosi powyżej 29,5 pmol/l i jego stężenie jest na zbliżonym poziomie przez cały cykl miesięczny. Nieco wyższe wartości może osiągać w okolicy owulacji. Dość niekorzystny jest wysoki poziom testosteronu kobiecego – norma przekroczona prowadzi do rozwoju typowo męskich cech. Może pojawiać się nadmierne owłosienie, zmiana tonu głosu na bardziej męski i ogólne zmiany w wyglądzie zewnętrznym. Ponadto nadwyżka objawia się trądzikiem, problemami skórnymi, nadwaga oraz nadpobudliwość. Kobiety cierpiące na zespół policystycznych jajników często mają wyższy poziom testosteronu u kobietOczywistym jest, że normy testosteronu u kobiet powinny i są zdecydowanie niższe. Czasami jednak konieczne jest zwiększenie jego stężenia dla celów zdrowotnych. Wskazaniami mogą być nadmierne krwawienia miesiączkowe, obrzęki piersi przed spodziewaną miesiączką, które utrudniają normalne funkcjonowanie. Normy testosteronu u kobiet są również zwiększane w przebiegu nowotworów, wówczas znacznie zmniejsza się ryzyko przerzutów do innych organów. Ponadto w ten sam sposób hamowana jest laktacja – uzupełnienie hormonów następuje poprzez podanie poziom testosteronu u 40-latkaPrawidłowy poziom testosteronu u 40-latka zapewnia dobre funkcjonowanie wszystkich organów płciowych. Dlatego właśnie koniecznie trzeba sprawdzać poziom tego hormonu w organizmie, zwłaszcza przy występowaniu niepokojących objawów. Czasami niezbędne jest zapewnienie prawidłowego poziomu testosteronu u 40-latka przez zażywanie specjalnych tabletek. W ten sposób zabezpiecza się między innymi cały układ BurnejnikowaZ medycyną związana od ponad 15 lat. Przez ten okres odbyłam wiele staży w instytutach medycznych, gdzie mogłam pogłębić moją wiedzę oraz zdobyć praktykę. Lekkoatletki z zaburzeniami płci będą od 1. listopada osobno klasyfikowane, jeśli lekami nie obniżą poziomu testosteronu. Czy to już trzecia płeć w sporcie? Na czym polega biegowy fenomen kobiet takich jak Caster Semenya? Jak to działa i dlaczego szczególnie na średnich dystansach? Wyjaśnia dr n. med. Katarzyna Skórzewska, specjalista endokrynologii i ginekologii. Od 1. listopada wchodzą w życie nowe przepisy Międzynarodowego Stowarzyszenia Federacji Lekkoatletycznych (IAAF) wprowadzające ścisłe kryteria dopuszczające do startów zawodniczki z zaburzeniami rozwoju płci (DSD - Differences of Sexual Development) na dystansach od 400 m do 1 mili, w tym bieg przez płotki. W nowych regulacjach znalazł się zapis o dopuszczalnym poziomie testosteronu we krwi zawodniczek - poniżej 5 nmol/l na co najmniej 6. miesięcy przed startem oraz utrzymywanie się tego poziomu przez cały czas zawodów. Jeśli będzie on zbyt wysoki, będzie musiał być obniżony poprzez stosowanie odpowiednich leków. Jednocześnie wprowadzono nową kobiecą klasyfikację dla zawodniczek z zaburzeniami rozwoju płci (DSD), które nie podejmą leczenia. Okazuje się, że wśród najlepszych lekkoatletek na każde 1000 w danej dyscyplinie 7,1 ma podwyższony poziom testosteronu; to podobno 140 razy więcej niż w całej populacji! Najwiecej takich kobiet biega właśnie na dystansach 400, 800 i 1500 m., których dotyczą nowe przepisy. Testorenowa specjalizacja średnich dystansów? Fascynujące. Czy zawodniczki, u których przekroczony jest dopuszczalny według nowych kryteriów, poziom są chore? Co oznacza u kobiet wysoki poziom testosteronu? U większości kobiet poziom testosteronu we krwi, w zależności od metody, waha się pomiędzy 0,7 a 2,8 nmol/l. Dla porównania u dojrzałych mężczyzn wartości te oscylują pomiędzy – nmol/l. Jeżeli u kobiety stężenie testosteronu we krwi przekracza 5 nmol/l oznacza to hiperandrogenemię (podwyższony poziom androgenów we krwi). Tak wysoki poziom testosteronu występuje często u kobiet z guzami wytwarzającymi androgeny lub w rzadkich przypadkach osób z zaburzeniami różnicowania płci przy czym może on osiągać u nich wartości we krwi takie, jak u mężczyzn. Nadmierne wydzielanie androgenów u kobiet wywołuje objawy maskulinizacji i wirylizacji czyli zmianę sylwetki ciała, zwiększenie masy tkanki mięśniowej, hirsutyzm (owłosienie typu męskiego), trądzik, łysienie androgenowe, przerost łechtaczki, obniżenie barwy głosu oraz defeminizację ( zaburzenia miesiączkowania, zmniejszenie piersi i macicy oraz zanik typowego dla kobiet rozmieszczenia tkanki tłuszczowej). Prowadzi do zaburzeń miesiączkowania i niepłodności, zaburzeń metabolicznych – hiperinsulinizmu, insulinooporności, zaburzeń lipidowych a w efekcie chorób układu krażenia a nawet nowotworów. Zawsze wymaga zgiadnozowania i ustalenia przyczyny w celu wdrożenia odpowiedniego leczenia. Wysoki poziom testosteronu daje korzyści w sportowej rywalizacji. Testosteron i powstający w tkankach docelowych jego 2,5 razy silniejszy metabolit, 5α-dihydrotestosteron (DHT) wykazują działanie anaboliczne, wyrażające się dodatnim bilansem azotowym i wzrostem produkcji białek. Wpływają na przyrost masy mięśniowej w wyniku przerostu komórek mięśniowych - powodując zwiększenie ich objętości bez zwiększenia ich ilości, co przekłada się na siłę i wytrzymałości mięśni oraz układu kostnego. Ułatwia adaptację mięśni do wysiłku oraz poprawia ich zdolność do regeneracji. Ponadto, testosteron hamuje ekspresję naturalnego inhibitora hipertrofii mięśni – miostatyny, pozwalając tym samym na większy ich przerost. Androgeny pobudzają również produkcję erytropoetyny, zwiększającej moc aerobową i wytrzymałość. Dzięki temu wzrasta liczba erytrocytów oraz stężenie hemoglobiny we krwi i przez to poprawia się wykorzystanie tlenowe w tkankach, jest lepsza tolerancja wysiłku, wzrost zdolności do osiągania ponadprzeciętnych wyników sportowych. Zaobserwowano też znaczną poprawę maksymalnej zdolności wysiłkowej. Erytropoetyna oddziałuje również bezpośrednio na mózg i wzmaga motywację do działania - zwiększania wysiłku i osiągnięć fizycznych. Testosteron i DHT synergistyczne z hormonem wzrostu podwyższają pulę krążącego we krwi insulinopodobnego czynnika wzrostu (IGF-1), który zwiększa syntezę białka, reguluje procesy energetyczne w mięśniach i hamuje apoptozę (śmierć komórki i usuwanie zużytych komórek z organizmu). Obecnie IGF-1, obok pochodnych testosteronu i erytropoetyny, jest jednym z najczęściej stosowanych środków dopingujących w sporcie. Testosteron jest hormonem współzawodnictwa, oddziaływuje więc na sferę psychiczną i zapewnia odpowiedni poziom motywacji zawodnika. Testosteron w kobiecej lekkiej atletyce to przede wszystkim średnie dystanse, gdzie zanotowano zdecydowaną większość przypadków biegaczek z hiperandrogenemią. Znacznie więcej niż w skoku w dal, wzwyż albo biegach sprinterskich czy długodystansowych. Dla sportowców zasadnicze znaczenie mają efekty anaboliczne steroidów androgenno-anabolicznych (AAS) czyli zwiększanie syntezy białek budujących mięśnie szkieletowe, pobudzanie receptorów dla androgenów w tkankach oraz hamowanie katabolizmu. Mięśnie szkieletowe u człowieka składają się w głównej mierze z trzech typów włókien: I, IIA i IIB w zależności od rodzaj łańcucha ciężkiego miozyny - białka odpowiedzialnego za skurcz mięśnia. Różnią się one między sobą rozmiarem i zdolnością metaboliczną. Przykładowo: włókna I, tzw. „wolne” są mniejsze, wolno się kurczą i do wytwarzania energii głównie używają tlen, czyli wolniej się męczą – dlatego przeważają u maratończyków. Natomiast włókna IIB, tzw. „szybkie” są większe, szybko się kurczą i szybko się męczą bo jako źródła energii używają procesy beztlenowe – dominują u sprinterów. Badania wskazują, że w mięśniach mężczyzn przeważa typ IIA nad IIB i nad I, natomiast u kobiet I nad IIA i nad IIB. Z tego rozkładu wynikają różnice między płciami - mięśnie mężczyzn mają lepszą zdolność do kurczenia się ale są mniej wytrzymałe w porównaniu do kobiet. Zarówno trening wytrzymałościowy, jak i siłowy prowadzą do istotnego zwiększenia ekspresji receptorów dla androgenów w tkance mięśniowej. W badaniach na zwierzętach wykazano, że trening wytrzymałościowy wpływa przede wszystkim na zwiększenie zdolności wiązania AAS w zakresie włókien wolnych, podczas gdy trening oporowy - włókien szybkich. Ustalono, że działanie testosteronu powoduje przerost włókien IIB, natomiast nie zwiększa ich liczby. Wydaje się, że to właśnie zwiększenie objętości i wydajności włókien „szybkich” przy stałej ilości włókien „wolnych” kobiety z hiperandrogenizmem powoduje, że osiągają one największe sukcesy w biegach na średnie dystanse. Dodatkowo, niektóre badania pokazują, że testosteron u kobiet może powodować wzrost β-oksydacji kwasów tłuszczowych, które są głównym źródłem energii przy wysiłkach trwających 15-60 minut. Co ciekawe, hormonem promującym przemianę włókien wolnych do szybkich jest hormon tarczycy – trójjodotyronina (T3). Dodatkowo, T3 poprawia zdolność mięśni do skurczu – działanie, którego nie wykazuje testosteron. Złą sławą owiane są historie np. pływaczek z byłego NRD faszerowanych hormonami po których stawały się po części mężczyznami. Wysoki poziom testosteronu nie zawsze wynika z przyczyn naturalnych. Testosteron stosowały już w latach 50-tych XX wieku sportsmenki radzieckie, Maria Itkina oraz siostry Irina i Tamara Press nazywane “kwiatem Leningradu”. Choć niewątpliwie najwięcej przypadków było wśród zawodników z NRD. We wschodnioniemieckiej “fabryce gwiazd” tysiące sportowców otrzymywało codziennie niebieską pigułkę Oral-Turbinadol®, zawierającą pochodną metylotestosteronu. Pływaczkom podawano ten preparat już od 11. roku życia co miało znaczący wpływ na rozwijający się organizm i układ hormonalny. Podawano go pływakom ale też wioślarzom, ciężarowcom. Znamy historię Heidi-Andreasa Krieger, mistrzyni w pchnięciu kulą, która po zakończeniu kariery sportowej zdecydowała się na zmianę płci i teraz już jako Andreas aktywnie działa przeciwko stosowaniu dopingu w sporcie wraz z żoną, byłą pływaczką Ute Krauser. Najczęściej stosowaną formą dopingu farmakologicznego na świecie są AAS (anabolic androgenic steroids) czyli steroidy androgenno-anaboliczne, które mogą być pochodzenia zarówno endo- jak i egzogennego. Sposoby identyfikacji AAS opierają się na wykrywaniu ich metabolitów w moczu. Współczesne metody analityczne w postaci kombinacji chromatografii cieczowej i gazowej, spektrometrii masowej i izotopowej pozwalają na skuteczną detekcję dopingu AAS, w tym także wspomagania tak zwanymi niewykrywalnymi AAS. Wykrycie obecności w organizmie egzogennych AAS może być dokonane albo przez bezpośrednią identyfikację danego związku lub pośrednio przez wykazanie obecności jednego z jego metabolitów, który fizjologicznie nie występuje w moczu. Wykrycie endogennych AAS (np. testosteronu) jest znacznie trudniejsze do udowodnienia. Określa się wskaźnik stężeń testosteronu do epitestosteronu (T/E ratio) oraz współczynnik zawartości izotopów węgla 13C/12C oznaczanych metodą spektrometrii masowej (IRMS, isotope ratio mass spectrometry). W przyszłości kontrola antydopingowa na obecność AAS będzie prawdopodobnie w dużo większym stopniu opierała się na badaniach genetycznych. Nowe przepisy regulują poziom testosteronu u zawodniczek i sugerują jego redukcję, czy to możliwe? W przypadku ustalenia przyczyny hiperandrogenizmu możliwej do usunięcia (np. guzy produkujące androgeny, stosowane leki o działaniu androgenowym) możemy skutecznie ją usunąć poprzez leczenie operacyjne lub zaprzestanie stosowania AAS. Najczęściej jednak mamy do czynienia z androgenizacją jajnikową bądź nadnerczową spowodowaną przewlekłą endokrynopatią, o niemożliwych do usunięcia przyczynach (np. wrodzony przerost nadnerczy, zespół Cushinga, zespół policystycznych jajników - PCOS). W leczeniu hiperandrogenizmu stosuje się substancje mające za zadanie zmniejszenie produkcji i wydzielania androgenów przez nadnercza lub jajniki, zwiększenie stopnia wiązania androgenów z białkami krwi, zahamowanie obwodowej przemiany prekursorów androgenów w aktywne metabolity oraz zmniejszenie oddziaływania androgenów na tkanki docelowe. Terapia polega na podawaniu antagonistów receptora androgenowego (octan cyproteronu, spironolakton, flutamid) zazwyczaj w połączeniu z dwuskładnikową antykoncepcją hormonalną lub stosowaniu długo działających analogów gonadoliberyny (GnRH), co powoduje zmniejszenie jajnikowej produkcji testosteronu i androstendionu poprzez zahamowanie wydzielania gonadotropin przysadkowych, bez wpływu na nadnerczową produkcję androgenów. U kobiet z wrodzonym przerostem nadnerczy stosuje się glukokortykosteroidy (deksametazon, hydrokortyzon), Konsekwencje zdrowotne to przywrócenie prawidłowego rytmu miesiączkowania, zmniejszenie hiirsutyzmu, trądziku, łysienia. To również poprawa parametrów metabolicznych gospodarki węglowodanowej i lipidowej. Oczywiście mogą się również zdarzyć działania niepożądane czy powikłania związane ze stosowaniem leków, przede wszystkim zakrzepowo-zatorowe u stosujących dwuskładnikową antykoncepcję hormonalną, jednak korzyści dla zdrowia znacząco przewyższają niewielkie potencjalne ryzyko a prawidłowe zdiagnozowanie zaburzenia jest gwarancją prawidłowo wdrożonego i bezpiecznego leczenia. Przepisy wprowadzają też pojęcie trzeciej płci czyli osób z zaburzeniami poziomu testosteronu. Ma to w założeniach uczyni rywalizację bardziej sprawiedliwą ale… Problem dotyczy osób z zaburzeniami rozwoju płci (DSD - disorders of sex development), u których w wyniku mutacji genów określających płeć lub zaburzeń hormonalnych w okresie życia płodowego nie ma zgodności między płcią genetyczną, gonadalną, genitalną, somatyczną i psychiczną oraz występują nieprawidłowości w budowie wewnętrznych lub zewnętrznych narządów płciowych. Dla tego typu zaburzeń do 2005 r. używano pejoratywnych i kontrowersyjnych określeń tj. hermafrodytyzm, obojnactwo, odwrócenie płci czy interseksualność, które nie powinny być używane. U osób dotkniętych zaburzeniami rozwoju płci stężenie testosteronu we krwi wielokrotnie przekracza górną granicę kobiecej normy co znacznie zwiększa ich szansę na osiąganie lepszych wyników szczególnie na średnich dystansach i w biegach przez płotki, nieadekwatnie od włożonego w trening wysiłku i zaangażowania. Testosteron poprawia wydolność, zwiększa siłę mięśniową i wytrzymałość na wysiłek dając tym samym zawodniczce znaczącą przewagę nad rywalkami. Jedną z pierwszych sportsmenek mających męskie i żeńskie narządy rozrodcze była reprezentantka Niemiec w skoku wzwyż, Dora vel Hermann Ratjen. Startowała w kategorii kobiet na igrzyskach olimpijskich w Berlinie w 1936 r. a w 1938 r. na mistrzostwach Europy w Wiedniu pobiła rekord świata wynikiem 170 cm. Został on jednak anulowany po przypadkowym odkryciu u Dory męskich narządów płciowych. Wśród lekkoatletek ZSRR zaburzenia te występowały prawdopodobnie u wspominanych już sióstr Tamary i Iriny Press. W tajemniczych okolicznościach zakończyły one kariery sportowe po wprowadzeniu obowiązkowych badań płci więc nigdy tego nie udowodniono. W sporcie po raz pierwszy obowiązkowe badanie płci na zlecenie Międzynarodowego Stowarzyszenia Federacji Lekkoatletycznych (IAAF) przeprowadzono w 1950 r. Wykonywanie ich u “podejrzanych” zawodniczek zapoczątkowano w 1967 r. w pucharze Europy a na igrzyskach olimpijskich w roku 1968. Na podstawie współcześnie krytykowanych testów chromosomowych wydawano tzw. “paszporty płci”. W efekcie takich badań zakończyła się w 1967 r. kariera Ewy Kłobukowskiej - polskiej lekkoatletki i sprinterki, złotej medalistki olimpijskiej z Tokio w 1964 r. Na podstawie badań chromatyny płciowej (tzw. ciałka Barra - nieaktywny chromosom X) stwierdzono mozaikowatość chromosomów – część badanych komórek miała o jeden chromosom X za dużo (układ XXY), podczas gdy inne miały prawidłowy układ chromosomalny XX. Wg współczesnej genetyki kariotyp taki jest kariotypem żeńskim – u kobiet nawet 20% komórek może zawierać chromatyną płciową. Obecnie dla oceny płci stosuje się diagnostykę cytogenetyczą z użyciem mikromacierzy FraX. Nowe przepisy wchodzą w życie 1. listopada ale sceptycy podejrzewają, że IAAF ponownie stara się jedynie uspokoić środowisko a przed igrzyskami olimpijskimi w Tokio w 2020 roku wrócą stare regulacje. Problem wysokiego poziomu testosteronu u kobiet dotyczy nie tylko świata sportu. Testosteron jest tylko jednym z androgenów, produkowanych u kobiet przez jajniki (25%) oraz nadnercza (25%). Główna pula testosteronu - 50% - pochodzi z przemiany androstendionu w tkankach obwodowych. Niewątpliwie testosteron i jego aktywny metabolit, 5α-dihydrotestosteron (DHT) jako najsilniej działające androgeny mają największe znaczenie kliniczne. U kobiet symptomy nadmiaru testosteronu są łatwo widoczne gołym okiem. Hirsutyzm czyli nadmierne, sztywne i twarde owłosienie w miejscach typowych dla mężczyzn (wąsik, broda i bokobrody, szyja, klatka piersiowa, brzuch, plecy i pośladki), trądzik - szczególnie na linii żuchwy, łysienie skroniowe i na czubku głowy, męskie proporcje budowy ciała, silna muskulatura i niski tembr głowy – te objawy sa bardzo charakterystyczne. W diagnostyce wykorzystuje się głównie oznaczenia poziomu hormonów i innych parametrów w surowicy krwi. Badania zlecone przez lekarza ukierunkowane są na podstawie wywiadu oraz badania przedmiotowego. Dodatkowo wykonywane są, w zależności od etiologii hiperandrogenizmu, badania obrazowe: ultrasonograficzne i tomografia komputerowa. Nadmiar androgenów u kobiet może powodować hiperandrogenizację, której przejawem może być porost włosów w miejscach typowych dla mężczyzn (hirsutyzm), jak i trądzik czy łojotok. Przy podejrzeniu, że pacjentka może mieć nadmiar androgenów, zdecydowanie konieczne jest udanie się do lekarza. Dlaczego to takie ważne i co może oznaczać nadmiar androgenów u kobiet? Tradycyjnie mówi się, że androgeny to męskie hormony płciowe, a estrogeny i progestageny są zaś kobiecymi hormonami płciowymi. Tak rzeczywiście jest i u przedstawicieli odmiennych płci dominują inne hormony płciowe, aczkolwiek jedno wymaga tutaj wyraźnego podkreślenia: u kobiet również są produkowane pewne ilości androgenów, w organizmach mężczyzn powstają zaś pewne ilości estrogenów i progestagenów. Spis treści: Androgeny u kobiet Objawy nadmiaru androgenów u kobiet Nadmiar androgenów u kobiet a PCOS Nadmiar androgenów u kobiet a guzy jajnika Nadmiar androgenów u kobiet a choroby nadnerczy Inne przyczyny nadmiaru androgenów Norma androgenów u kobiet Diagnostyka hiperandrogenizmu u kobiet Leczenie hiperandrogenizmu u kobiet Androgeny u kobiet Androgeny u kobiet produkowane są w jajnikach i w nadnerczach. Ich rola w przypadku tej płci nie została do końca odkryta – zauważono już jednak to, że androgeny u kobiet mają wpływ na tempo procesów kościotworzenia, zwiększają one masę mięśniową, a także wywierają wpływ na libido oraz na nastrój. Androgeny produkowane w kobiecym organizmie nie dają o sobie znać zasadniczo do momentu, dopóki nie jest w nim ich za dużo. Stan, kiedy u pacjentki produkowanych jest zbyt dużo męskich hormonów płciowych, określany jest mianem hiperandrogenemii, występowanie zaś przejawów nadmiaru androgenów u kobiet nazywane jest hiperandrogenizacją. Problem jest częstszy niż można by potencjalnie przypuszczać: szacuje się bowiem, że z nadmiarem androgenów może się zmagać 5 do nawet 15 proc. kobiet będących w wieku rozrodczym. Objawy nadmiaru androgenów u kobiet Jeżeli pacjentka zmaga się z hiperandrogenizacją, to zazwyczaj jest ona tego świadoma. Objawem nadmiaru androgenów u kobiet najczęściej jest bowiem hirsutyzm, czyli występowanie owłosienia w miejscach, w których typowo występuje ono u mężczyzn. O hirsutyzmie mówi się wtedy, gdy włosy pojawiają się u kobiety w obrębie twarzy, klatki piersiowej, brzucha czy wewnętrznych stron ud oraz pleców. Poza dodatkowym owłosieniem, będącym przyczyną skrępowania wielu kobiet z hiperandrogenizacją, nadmiar androgenów u kobiet może prowadzić do: łysienia typu męskiego (czyli tego, gdzie włosy wypadają z czubka głowy oraz ze skroni), trądziku, łojotoku, zmiany barwy głosu na niższą, zaburzeń miesiączkowania, problemów z zajściem w ciążę W przypadku, gdy u pacjentki dojdzie do bardzo wyraźnego nadmiaru androgenów, rozwijać się może u niej wirylizacja, polegająca na powiększeniu łechtaczki, wyraźnym obniżeniu tembru głosu oraz wykształceniu się umięśnienia typowego dla męskiej sylwetki. Hiperandrogenizm może prowadzić do wielu różnych problemów – co jednak może do być jego przyczyną? Czytaj: Objawy przed okresem - po czym poznać, że zbliża się miesiączka? Jakie są przyczyny spóźniania się okresu? Nadmiar androgenów u kobiet a PCOS Jedną z najczęstszych przyczyn hiperandrogenizacji jest zespół policystycznych jajników (PCOS). W przypadku tego schorzenia nadmierna produkcja androgenów zachodzi z kilku powodów. Dzieje się tak przez to, że zwiększone stężenia lutropiny (LH) pobudzają do syntezy androgenów komórki tekalne jajnika, oprócz tego insulina (której u pacjentek z PCOS wydzielane są nadmierne ilości) również stymuluje komórki jajnikowe do produkcji męskich hormonów płciowych. W przebiegu PCOS występuje wiele, poza hiperandrogenizacją, nieprawidłowości. U pacjentek pojawiać się mogą zaburzenia miesiączkowania, ale i nadwaga lub otyłość. Z chorobą związana jest insulinooporność, a także zaburzenia płodności. Nadmiar androgenów u kobiet a guzy jajnika Za tym, że za hiperandrogenizację odpowiada hormonalnie czynny guz jajnika, przemawiać może przede wszystkim to, że objawy nadmiaru androgenów postępują bardzo szybko. Czujność zawsze musi wzbudzić również to, gdy hiperandrogenizacja pojawia się u młodej (mającej 20-30 lat) kobiety, będącej po okresie dojrzewania płciowego. Guzy jajnika mogą doprowadzać do bardzo znaczącego zwiększenia ilości androgenów w kobiecym organizmie – w ich przypadku nierzadkie jest wystąpienie wspominanej wcześniej wirylizacji. Różne zmiany mają zdolność do produkcji męskich hormonów płciowych, jako ich przykłady można wymienić jądrzaka (nowotwór z komórek Sertolego i Leydiga), gruczolakoraka jajnika oraz guz Krukenberga. Czytaj: Czy możliwe jest zajście w ciążę podczas okresu? Plamienie zamiast okresu - kiedy kalendarz miesiączkowy płata figle Nadmiar androgenów u kobiet a choroby nadnerczy Przyczyną hiperandrogenizacji mogą być nie tylko choroby jajników, ale i choroby nadnerczy. Tutaj jako możliwe źródło nadmiaru androgenów można podać wrodzony przerost nadnerczy, ale i zmiany pojawiające się już w trakcie życia – takowymi może być guz nadnerczy (doprowadzający do wystąpienia zespołu Cushinga), jak i guz przysadki mózgowej produkujący nadmierne ilości ACTH, czyli kortykotropiny (wtedy rozwija się choroba Cushinga). Inne przyczyny nadmiaru androgenów u kobiet Nadmiar androgenów może być związany z innego jeszcze rodzaju problemami. Zdarza się, że hiperandrogenizacja pojawia się w związku z menopauzą. Taka możliwość może mieć miejsce szczególnie w początkowym okresie zakończenia miesiączkowania – spadają wtedy drastycznie stężenia estrogenów w żeńskim organizmie, przez co może dochodzić do ilościowej dominacji androgenów, skutkującej właśnie hiperandrogenizacją. Innymi problemami, które również mogą być powiązane z wystąpieniem nadmiaru androgenów u kobiet, są: akromegalia, hiperprolaktynemia (która może być skutkiem np. wystąpienia gruczolaka przysadki produkującego prolaktynę), nadczynność tarczycy Istnieje również możliwość, że hiperandrogenizacja będzie skutkiem przyjmowania pewnych leków. Tak może się dziać np. w przypadku kobiet przyjmujących danazol (środek ten bywa zalecany chorym na endometriozę) oraz przy stosowaniu środków zawierających progestageny (np. lewonorgestrel, który bywa jednym ze składników doustnych tabletek antykoncepcyjnych). Czytaj: Psychoza menstruacyjna - czy w ogóle istnieje? Czy ból jajników przed okresem powinien niepokoić? Norma androgenów u kobiet Przyczyny nadmiaru androgenów u kobiet mogą być naprawdę różne – może nimi być stosowanie leków, jak i nowotwór – w związku z czym nie ulega wątpliwości, że przy podejrzeniu tego problemu pacjentka zdecydowanie powinna odwiedzić lekarza. Pacjentki, które zmagają się z hirsutyzmem, przed wizytą u specjalisty powinny powstrzymać się od golenia włosów z nietypowych dla kobiet lokalizacji – lekarz musi mieć możliwość obejrzenia włosów po to, aby móc stwierdzić, czy rzeczywiście jest to hirsutyzm. Diagnostyka hiperandrogenizmu W diagnostyce nadmiaru androgenów u kobiet wykorzystywanych jest wiele różnych badań. Istotne jest zebranie wywiadu z pacjentką (w którym pytana jest ona o to, od kiedy występują u niej objawy hiperandrogenizmu czy też o to, czy jakaś inna kobieta w jej rodzinie miała podobne problemy), jak i przeprowadzenie badania ginekologicznego (szczególnie, jeżeli potencjalną przyczyną nadmiaru androgenów jest PCOS lub guz jajnika). Ważne jest wykonanie badań hormonalnych – oznaczane bywa chociażby stężenie wolnego testosteronu. Norma wolnego testosteronu u kobiet wynosi mniej niż 8,5 ng/ml. Samo jednak wykonanie tego badania nie umożliwi uzyskania odpowiedzi na pytanie, co doprowadziło do wystąpienia nadmiaru androgenów – do tego konieczne jest wykonanie innych badań, takich jak oznaczenia we krwi stężeń: hormonów nadnerczowych, prolaktyny, estradiolu, FSH, LH, SHBG (globuliny wiążącej hormony płciowe), hormonów tarczycy. Diagnostyka nadmiaru androgenów u kobiety może więc zająć trochę czasu, jest ona jednak bardzo ważna. Znalezienie przyczyny hiperandrogenizacji jest kluczowe ze względu na to, że to właśnie ku niej kierowane są oddziaływania terapeutyczne. Czy wiesz wszystko o zaburzeniach miesiączkowania? Wideo Leczenie hiperandrogenizmu u kobiet Leczenie nadmiaru androgenów u kobiet jest ściśle uzależnione od przyczyny, która doprowadziła do tego stanu. W przypadku PCOS wykorzystuje się dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne, a u pacjentek z tym schorzeniem, które nie planują starań o dziecko, leczenie może polegać na stosowaniu leków antyandrogennych. W przypadku guzów hormonalnie czynnych – czy to jajnika, nadnerczy czy przysadki – podstawę leczenia stanowi zaś operacyjne usunięcie takiej zmiany. U części jednak pacjentek – pomimo przeprowadzenia wyjątkowo dokładnej diagnostyki – nie udaje się odnaleźć przyczyny hirsutyzmu czy powiązanej z nim hiperandrogenizacji. W takim wypadku jedyną opcją pozostaje usuwanie zbędnego owłosienia, co większość pacjentek, ze względu na odczuwany dyskomfort, po prostu czyni. Część z nich w takim wypadku korzysta z golenia włosów, po pewnym jednak czasie niechciane włosy odrastają. Z tego właśnie powodu część pacjentek, które cierpią na hirsutyzm, decyduje się na skorzystanie z trwałych metod depilacji, takich jak np. laserowe usuwanie owłosienia. Witam, czy jesli kobieta ma za duzo testosteronu ( objawy hirsutyzm, wirylizacja, maskulinizacja) czy leczenie hormonami lub w inny (jaki?) sposob daje efekty?? KOBIETA, 32 LAT ponad rok temu Hormony Zaburzenia hormonalne Endokrynologia